Pakistan Dışişleri Bakanlığı’ndan İndus Sular Anlaşması Açıklaması
Pakistan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mümtaz Zehra Beluç, başkent İslamabad’da düzenlenen haftalık basın toplantısında, İndus Sular Anlaşması hakkında önemli açıklamalarda bulundu. 1960 yılında Dünya Bankası’nın garantörlüğünde, Pakistan ve Hindistan arasında imzalanan İndus Sular Anlaşması (IWT), iki ülkenin su kaynaklarını paylaşma hususunda kritik bir rol oynamaktadır. Anlaşmanın, 64 yıllık geçmişine rağmen her iki ülkenin çıkarlarına hizmet etmeye devam ettiği vurgulandı.
Hindistan, 30 Ağustos’ta İslamabad yönetimine anlaşmanın yeniden gözden geçirilmesi talebinde bulundu. Bu talebe atıfta bulunan Beluç, konuyla ilgili şu ifadeleri kullandı: “Bu anlaşmanın, su paylaşımına ilişkin ikili anlaşmaların altın standardı olduğuna inanıyoruz. Pakistan, anlaşmanın uygulanmasına tam olarak bağlıdır ve Hindistan’ın da bu anlaşmaya sadık kalmasını bekliyoruz.”
Beluç, ayrıca her iki ülkenin çevrelerini koruma, ekolojik dengeyi sağlama ve çevresel olumsuzluklardan kaçınma konusunda ortak bir sorumluluk taşıdığına inandığını ifade etti. Anlaşmayla ilgili ortaya çıkan tüm sorunların bu çerçevede müzakere edilebileceğinin altını çizdi.
Hindistan’ın Anlaşmanın Gözden Geçirilmesi Talebi
Hindistan, İndus Suları Anlaşması çerçevesinde Pakistan’ın kendilerinden daha fazla su kontrol ettiğini düşündüğü için anlaşmanın yeniden gözden geçirilmesini talep etmektedir. Pakistan, Hindistan’ın batı nehirleri üzerinde baraj inşa ederek anlaşmayı ihlal ettiğini iddia etmektedir. Ayrıca, Hindistan’ın Tibet’ten gelen ve sulama ihtiyacının üçte birini karşılayan Brahmaputra Nehri’nde baraj inşası ve nehrin yönünün değiştirilmesi konusundaki anlaşmazlıkları da dikkat çekmektedir.
Hindistan, anlaşma yeniden müzakere edilene kadar İndus Komisyonu (PIC) toplantısının yapılamayacağını belirtmiş ve Ocak 2023’ten bu yana Pakistan’a gönderilen dört mektuptan ‘tatmin edici bir yanıt alamadığını’ ifade etmiştir.
İndus Su Anlaşması’nın Tarihçesi
İki ülke arasında ‘tarafsız bir uzman atanması’ hususunda anlaşma sağlandıktan sonra, 1960 yılında Dünya Bankası gözetiminde İndus Su Anlaşması imzalanmıştır. Pakistan, 2016 yılında tahkim mahkemesi talebinde bulunmuş, ancak Dünya Bankası, tarafsız bir uzmanın atanmasının ve mahkemenin bir arada olmasının ‘çelişkili sonuçlara yol açabileceğine’ karar vermiştir. 2022 yılında tahkim mahkemesine hem bir uzman hem de bir başkan atanması kolaylaştırılmış, ancak Hindistan Lahey’deki tahkim mahkemesindeki yargılamalara katılmayı reddetmiştir.
Pakistan, anlaşmanın şartları çerçevesinde hareket ettiğini savunurken, Hindistan ise antlaşmanın bu tür paralel uyuşmazlıklara izin vermediğini öne sürmektedir. Yapılan anlaşma uyarınca, Beas, Ravi ve Sutlej veya ‘doğu nehirleri’, Hindistan’a; Chenab, Indus ve Jhelum gibi batı nehirleri ise Pakistan’a tahsis edilmiştir. Anlaşma, Hindistan’a batı nehirlerini sınırlı sulama amaçları ve diğer ‘tüketim dışı’ kullanımların yanı sıra elektrik üretimi için kullanma izni vermektedir.
Hindistan’a verilen nehirler, İndus’u daha çok beslediği için Pakistan’a bu nehirler üzerinde haklar tanınmıştır. Ancak inşa edilen barajlar nedeniyle Pakistan’da su kıtlığı ve su baskını risklerinin arttığı, ayrıca Pakistan ekonomisinin %20’sinin İndus Nehri çevresindeki faaliyetlere bağlı olduğu ifade edilmektedir.
