Fransa’nın Batı Sahra Yaklaşımı ve Cezayir ile İlişkilerdeki Gerginlik
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un, sömürge geçmişinin etkisiyle Afrika’daki aktörlere karşı gösterdiği tavır, Batı Sahra sorununda daha belirgin bir şekilde Fas yanlısı bir politika benimsemesiyle yeni bir tartışmayı beraberinde getirdi. Bu durum, Fas’ın komşusu ve Fransa’nın eski sömürgesi olan Cezayir ile olan ilişkilerde önemli bir gerginliğe yol açtı. Fransız muhalefeti, Macron’un bu adımını uluslararası hukuka aykırı buldu ve çeşitli eleştirilerde bulundu.
İhanet Suçlamaları
Fransa Komünist Partisi (PCF) Genel Sekreteri Fabien Roussel, X hesabından yaptığı açıklamada, “Macron, Birleşmiş Milletler (BM) kararları ve Sahra halkının hakları konusunda Fransa’nın tarihi ve dengeli tutumuna ihanet etti” ifadelerini kullandı. Roussel, Macron’u Batı Sahra konusunda Fas lehine bir yaklaşım benimsemekle suçlayarak, bunun diplomatik bir kriz yaratabileceğini belirtti. Fransız Yeşiller Partisi (EELV) Başkanı Marine Tondelier de benzer şekilde, Macron’un tutumunu sert bir dille eleştirdi. Tondelier, X hesabından yaptığı paylaşımda, “Macron’un uluslararası fiyaskosu sürüyor. Yazın ortasında diplomatik kriz çıkardı” şeklinde bir değerlendirme yaptı ve Macron’u ülkenin “uluslararası hukuka ve halkların kendi geleceklerini tayin hakkına dayalı tarihi tutumuna” ihanet etmekle itham etti.
Meclisin en büyük sol partisi Boyun Eğmeyen Fransa (LFI) milletvekili Hadrien Clouet ise, “Macron, seçimleri kaybedince Batı Sahra’nın Faslaşmasını tanıyor. Paris Olimpiyatları’nda alınan bu hızlı ve uluslararası hukuka aykırı kararın tartışmasız bir hata olduğunu düşünüyoruz” şeklinde bir yorumda bulundu.
Statükoculardan Macron’un Batı Sahra Yaklaşımına Destek
Muhafazakar Cumhuriyetçiler Partisi (LR) Senato Başkanı Gerard Larcher, Macron’un Batı Sahra sorunundaki yaklaşımını önemli bir adım olarak nitelendirdi. Larcher, Macron’un kararına destek vererek, “Gerçekleri hesaba katma ve kısır bir belirsizlikten çıkma zamanıydı” dedi. Aşırı muhafazakar Ulusal Birlik Partisi (RN) Meclis Grup Başkanvekili Marine Le Pen de, Fransa’nın “Fas’ın ayrılmaz bir parçası olan Batı Sahra’nın güvenliği ve istikrarına onlarca yıldır gösterdiği bağlılığı tanımakta çok geç kaldığı” yorumunu yaptı. RN ile seçimlerde ittifak yapan ve Cumhuriyetçilerin eski lideri Eric Ciotti de, Macron’un kararından memnuniyet duyduğunu ifade etti.
Macron’un Batı Sahra Yaklaşımı Cezayir ile İlişkileri Gerdi
Macron’un Batı Sahra konusunda Fas egemenliğini desteklemesi, Cezayir ile ilişkilerde yeni bir gerginlik yarattı. Cezayir, Fransa’nın bu tutumunu Fas yayılmacılığını desteklemek olarak değerlendirerek, uluslararası hukuka aykırı bir hareket olduğunu bildirdi. Cezayir Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, yeni ve eski sömürgeci güçler olarak nitelenen Fas ve Fransa’nın yakınlaşmasına tepki gösterildi. Açıklamada, “Fransa’nın desteğiyle Fas hangi zorluğu dayatmaya çalışırsa çalışsın, Sahra halkının inatla kendi haklarını savunmayı sürdüreceği” vurgulandı.
Cezayir Paris Büyükelçisini Geri Çekmişti
Cezayir, Paris Büyükelçisi Said Musa‘yı geri çekme kararı aldığını duyurdu. Cezayir Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, bu kararın, Fransa hükümetinin tartışmalı Batı Sahra’yla ilgili tek çözüm olarak Fas egemenliğindeki özerklik planını tanıma adımına karşı alındığı bildirildi. Böylece Cezayir’in Paris ile diplomatik ilişkileri maslahatgüzar düzeyinde yürüteceği belirtildi.
Macron, Batı Sahra’da Fas Egemenliğinde Bir Çözüme Destek Veriyor
Macron, tahta çıkışının 25. yılı münasebetiyle Kral 6. Muhammed’e yazdığı mektupta, Fransa’nın, Fas egemenliği altındaki özerklik planını Batı Sahra sorununun çözümü için uygun bir çerçeve olarak gördüğünü ifade etti. Macron, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) daimi üyesi olarak bu adımın, Fas’ın Batı Sahra üzerindeki egemenliğini destekleyen önemli bir gelişme olduğunu belirtti. Ayrıca, Batı Sahra’nın bugününün ve geleceğinin Fas’ın egemenliğine bağlı olduğunu vurguladı.
Batı Sahra Sorunu
Fas, 1975 yılında eski İspanyol sömürgesi Batı Sahra’yı topraklarına katmasından bu yana, Cezayir’in destek verdiği bağımsızlık yanlısı Polisario Cephesi ile gerginlik yaşamaktadır. Fas, bölgenin kendi egemenliğinde kalması gerektiğini savunurken, Polisario Cephesi Batı Sahra’nın bağımsız bir devlet olduğunu ileri sürmektedir. Polisario Cephesi, 1991’de BM arabuluculuğunda varılan ateşkes anlaşmasına kadar Fas güvenlik güçlerine karşı silahlı mücadele yürütmüştür. Ateşkes anlaşmasından bu yana Batı Sahra’nın statüsüyle ilgili görüşmeler istediği sonucu vermemiştir. Batı Sahra’da etnik çoğunluğu Berberiler oluştururken, bu halka Türkçe’de ‘çölde yaşayan kişi’ anlamına gelen Sahraviler de denilmektedir.
