Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, bugün Alaska’da ABD Başkanı Donald Trump ile buluşacak. Görüşmenin odak noktası Ukrayna meselesi olsa da, Rus-Amerikan ilişkilerin geliştirilmesi gibi konular da masaya gelecek. Heyetler arası temaslar, Anchorage’deki Elmendorf-Richardson askeri üssünde başlayacak ve yerel saatle 11:30’da, Türkiye saatine göre 22:30’da başlaması planlanıyor. Bu zirve, Rusya’nın Ukrayna’daki özel operasyonunun başlatılmasından bu yana iki ülke liderleri arasındaki ilk zirve olmasıyla ayrıcalıklı bir öneme sahip ve Putin’in Alaska’yı ziyaret eden ilk Rus lideri olması da dikkat çekiyor.
Gündem başlığını taşıyan oturumlarda, Rusya Devlet Başkan Yardımcısı Yuriy Uşakov görüşmelerin merkezine Ukrayna krizinin çözümüni koyduğunu ifade etti. Uşakov, bunun yanında barış ve güvenlik ile güncel uluslararası ve bölgesel meselelerin ele alınacağını, görüşmelerin baş başa toplantısıyla başlayıp daha sonra her iki taraftan beşer temsilcisinin katıldığı heyet toplantılarıyla devam edeceğini bildirdi. Rus tarafını Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Savunma Bakanı Andrey Belousov, Maliye Bakanı Anton Siluanov ve RDIF Başkanı Kirill Dmitriyev temsil edecek. Ayrıca Alaska’ya bir uzman grubu gönderilecek ve heyet görüşmeleri formatında devam edileceğini söyledi. Ardından Putin ile Trump ortak basın toplantısı planlanıyor. Kremlin, görüşmelerin süresinin tartışmaların seyrine bağlı olduğunu açıkladı.
Peskov, zirvenin hazırlık sürecinin benzeri görülmemiş derecede kısa olduğunu ve karşılıklı sinyallerin Trump’ın Özel Temsilcisi Steve Witkoff ile yapılan görüşmeden kaynaklandığını belirtti. Putin ve Trump’ın konuşmaya hazır olduğunu ve en karmaşık konuları da ele alacaklarını vurguladı.
Zirveden beklentiler konusunda bazı uzmanlar bu toplantıyı tarihi olarak değerlendiriyor. Gündeme silah kontrolü ve Arktik’te ortak araştırmalar gibi konuların gelebileceğini belirtiyorlar. Ayrıca bazı analistler, Washington’un bazı yaptırımlarının kaldırılması yönünde görüşmelerin de yapılabileceğini düşünüyor. Toplantının olumlu bir sonuç üretmesi halinde Rusya ile ABD arasında doğrudan uçuşların yeniden başlatılması ihtimali üzerinde de duruluyor. Peskov, zirve sonrası belge imzalanmayacağını ancak ortak basın toplantısında anlaşmaların kapsamının açıklanacağını söyledi. Çin, Hindistan ve Türkiye zirveyi olumlu karşılarken, Avrupa ve Ukrayna’da iyimserlik sınırlı kaldı. Rusya Savunma Bakanlığı, Kiev’in görüşmeleri sabote etmek için provokasyonlar hazırladığını kaydetti.
Ukrayna sorunu konusunda Putin, Haziran 2024’te barışçıl çözüm için yaptığı girişimlerde, Ukrayna birliklerinin Rusya’nın yeni bölgelerinden çekilmesinin ardından Moskova’nın derhal ateşkes ilan edeceğini ve müzakerelere hazır olacağını belirtmişti. Kiev’in NATO’ya katılma niyetinden vazgeçmesini, demilitarizasyon ve denazifikasyon süreçlerini yürütmesini, tarafsız ve nükleersiz statüyü benimsemesini ve Rusya’ya uygulanan yaptırımların kaldırılmasını, barış koşulları arasında saydı. Rusya Dışişleri Bakanlığı da Ukrayna konusundaki yaklaşımını bir yıl önce dile getirdiği ilkeli tutum olarak hatırlattı ve bu tutumun değişmediğini vurguladı.
Zirve hazırlıkları kapsamında Putin, Perşembe günü Rusya’nın üst düzey yetkilileriyle yüz yüze bir görüşme gerçekleştirdi. Açılış konuşmasında Putin, ABD yönetiminin çatışmayı sona erdirmek için oldukça enerjik ve samimi çabalar gösterdiğini ve bu çabaların iki ülke, Avrupa ve dünya için uzun vadeli barış koşulları yaratmayı amaçladığını ifade etti. Peskov, iki liderin Ukrayna konusunu diyalog yoluyla çözme konusunda ortak siyasi iradeye sahip olduklarını belirtti. Trump ise zirveyi bir “satranç hamlesi” olarak nitelendirdi ve görüşmenin sonraki aşamalar için zemin hazırlayacağını söyledi. Ayrıca Trump, Putin, Zelenskiy ve bazı Avrupa liderlerini kapsayan bir görüşme yapmak istediğini belirtti. Kremlin ise üçlü görüşme ihtimaline şimdilik yorum yapmadı. Ukrayna Başkanı Zelenskiy ise anayasa gereği toprak tavizlerine yanaşmayacağını ifade etti.
İkili ilişkiler açısından Peskov, Amerika ile ilişkileri olumsuz durumdan çıkarmanın uzun ve zorlu bir süreç olduğunu, rahatsızlık yaratan unsurları gidermeye ve diplomatik temsilciliklerin işlevselliğini yeniden tesis etmeye çalıştıklarını belirtti. Hava ulaşımının yeniden başlatılmasına ilişkin konular ise somut bir sonuç doğurmadı. Dmitriyev zirvede ikili iş birliğinin geleceğine odaklanarak ticari ve ekonomik fırsatlar üzerinde görüş alışverişi yapılacağını ve zirvenin başarılı geçmesi halinde ilişkilerin yeniden başlatılabileceğini ifade etti.
Neden Alaska? Uşakov, Putin ve Trump’ın Rusya’nın Amerika’daki toprağı olarak bilinen Alaska’da buluşacağını ve bu bölgenin 1732’de Rusya tarafından keşfedildiğini, 1867’de ABD’ye satıldığını hatırlattı. Alaska ile Çukotka arasındaki mesafenin sadece 86 km olduğunu ve ortak ekonomik çıkarların bu sınır üzerinde kesiştiğini söyledi. Dmitriev ise çevre, altyapı ve enerji alanlarında ortak projelerin mümkün olduğunu belirtti. Uşakov ayrıca zirvenin yapılacağı Elmenorf-Richardson askeri üssü yakınındaki anıt mezarın, iki ülke halklarının savaş kardeşliğini ve 2. Dünya Savaşı’ndaki ortak mücadeleyi hatırlattığını ifade etti.
Putin ve Trump’ın önceki temasları açısından Alaska zirvesi, iki liderin yedinci yüz yüze görüşmesi olacak ve Trump’ın ikinci döneminde ilk buluşması niteliğini taşıyor. Liderler önceki temaslarını 2017 Hamburg G20 zirvesi, 2017 Vietnam APEC zirvesi, 2018 Helsinki zirvesi, Paris’teki 1. Dünya Savaşı’nın 100. yıl dönümü anma etkinlikleri ve Osaka’daki G20 zirvesi sırasında sürdürdüler. 2025 başından itibaren ise telefon görüşmeleriyle temaslar devam etti. 2025’in başından bu yana altı kez görüşme gerçekleşti; son temas 3 Temmuz’da ABD’nin bağımsızlık günü arifesinde yapıldı.
